ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑ ΠΑΥΛΟΣ ΚΟΥΠΕΡ
Στη Γρα Λυγιά έγινε η πρώτη καλλιέργεια κηπευτικών σε θερμοκήπια το 1966 που έδωσε ώθηση στην παραγωγή πρώιμων κηπευτικών που αποτελεί πηγή εισοδήματος αρκετών κατοίκων. Η χρήση των θερμοκηπίων αργότερα γενικεύτηκε στη γύρω περιοχή, κάνοντας την Ιεράπετρα σημαντικό κέντρο για τα πρώιμα κηπευτικά. Η χρήση των θερμοκηπίων άρχισε από τον τότε νεαρό Ολλανδό Παύλο Κούπερ (Paul Kuijpers), ο οποίος αργότερα έχασε τη ζωή του σε τροχαίο δυστύχημα το 1971. Η τοπική κοινωνία, αναγνωρίζοντας την προσφορά του ανήγειρε άγαλμα στην είσοδο του χωριού
Ο Παύλος Κούπερ ή Παύλος Κούπερς ;ή Πάουλ Κούιπερς (Paul Herman Felix Kuypers, 4 Σεπτεμβρίου 1939 – 9 Σεπτεμβρίου 1971) ήταν Ολλανδός γεωπόνος, πρωτοπόρος των θερμοκηπίων στην Ελλάδα. Ήταν ευρύτερα γνωστός στην Ιεράπετρα της Κρήτης ως ο “Ολλανδός”.
Γεννήθηκε στο Ελστ της Γκέλτερλαντ. Αρχικά πειραματίστηκε με κηπευτικά στη Σύρο, όπου έφτασε το 1963 έπειτα από επέμβαση της καθολικής εκκλησίας. Στη συνέχεια, πήγε στην Ιεράπετρα, όπου και εγκαταστάθηκε με τη σύζυγό του. Πρόσφερε τα μέγιστα στην αγροτική ανάπτυξη της Ιεράπετρας, όπου ανέπτυξε τα θερμοκήπια. Απέκτησε 2 κόρες, εκ των οποίων η μία γεννήθηκε μετά τον αδόκητο θάνατό του. Ο Κούπερ σκοτώθηκε σε τροχαίο δυστύχημα με μοτοσυκλέτα στην περιοχή της Ιεράπετρας (στο Στόμιο, όπου βρίσκεται σήμερα η προτομή του, έργο του Φρίξου Θεοδοσάκη), στις 9 Σεπτεμβρίου 1971, σε ηλικία μόλις 32 ετών. To δυστύχημα συνέβη όταν έπεσε διερχόμενο αυτοκίνητο επάνω στην μοτοσυκλέτα που οδηγούσε ο γεωπόνος. Ο δήμος της Ιεράπετρας έδωσε το όνομα του Κούπερ (ή Κούπερς) σε έναν κεντρικό δρόμο.
Πώς τον κέρδισε η Ιεράπετρα
Ο Απόστολος Διακάκης ήταν ο άνθρωπος που το καλοκαίρι του 1966 κράτησε τον Κούπερς στην Ιεράπετρα χάρη στη σύσταση του τότε γεωπόνου της ΑΤΕ Μιχάλη Πιταροκοίλη.
«Ένα καλοκαιρινό βράδυ συνάντησα τον Μιχάλη Πιταροκοίλη, γεωπόνο της ΑΤΕ. “Ένας Ολλανδός είναι εδώ και θέλει να κάμει θερμοκήπιο”, μου είπε. Εμένα με προβλημάτιζε η προστασία των φυτών που ήταν έρμαια στις καιρικές συνθήκες. Το επόμενο πρωί συνάντησα στο κατάστημα της ΑΤΕ, στην Ιεράπετρα, το νεαρό Ολλανδό γεωπόνο που αμέσως με κέρδισε. Την περίοδο εκείνη είχα αγοράσει ένα χωράφι στην Ψαλίδενα για υπαίθρια καλλιέργεια ντομάτας και την ίδια στιγμή βάζω στη μηχανή τον Παύλο και του το έδειξα. Το ίδιο βράδυ πήγαμε σε δικηγόρο και επικυρώσαμε τη συμφωνία μας».
Έτσι κρατήθηκε ο Κούπερς στην Ιεράπετρα και ξεκίνησε η οργανωμένη πορεία για τη θερμοκηπιακή καλλιέργεια.
Ανοίχτηκαν δουλειές
Ο συνεταίρος του Παύλου και ο πιο κοντινός άνθρωπος μετά την οικογένειά του, ο κ. Α. Διακάκης, θυμάται:
«Οι πρώτες δουλειές ανοίχτηκαν χωρίς δάνεια, χωρίς επιδοτήσεις, χωρίς κρατική πολιτική. Η Ιεράπετρα είχε λίγους νοικοκυραίους και θαλασσοεργάτες. Το λίγο λάδι πού να φτάξει; Γρήγορα κατάλαβα ότι αυτό το χώμα έβγαζε χρυσάφι αλλά χρειαζόταν άλλες τεχνικές για παραγωγή. Εμείς δεν είχαμε ιδέα από θερμοκήπια. Πού να τα ξέρουμε; Ο ερχομός του Παύλου άλλαξε τις καλλιέργειες. Μας δίδαξε το θερμοκήπιο, έφερε νέες ποικιλίες από την Ολλανδία, μας έμαθε τη συσκευασία και τη διακίνηση του προϊόντος. Τα πρώτα χρόνια από τα θερμοκήπια βγάζαμε μόνο αγγούρια. Λίγα χρόνια μετά καλλιεργήσαμε την ντομάτα και ακολούθησαν άλλα αγροτικά προϊόντα».
Έφεραν ανάπτυξη
Το πρώτο θερμοκήπιο ήταν ξύλινο, ευάλωτο στους δυνατούς ανεμοστρόβιλους της περιοχής.
